1. KISIM: SİNİR DOKU (NÖRONLAR)
Bütün canlıların yaşamlarını sürdürebilmesi, iç ortam ve dış ortamdan gelen uyarılara doğru ve zamanında cevap verebilmesi ile mümkündür. Çok hücreli canlılarda iç ortam, hücrelerin içinde bulunduğu doku sıvısı ortamıdır.
Dış ortam ise canlının içinde yaşadığı ortamdır. Canlının yaşamını sürdürmesi homeostasiyi korumasına bağlıdır. Hücrelerin osmatik basıncı, sıcakkanlılarda vücut ısısının sabit tutulması, kan pH’ını sabit tutulması gibi iç ortamdaki dengenin korunması gerekir. Çok hücreli canlılarda homeostasinin korunması için bazı kontrol sistemlerinin olması gerekir. Bitkilerde sinir sistemi olmadığı için homesostasi, hormonal sistemlerle sağlanır. Çok hücreli hayvanlarda ise sinir sistemi ve hormonal (endokrin) sistemin koordineli çalışması ile homeostasi sağlanır. Bu sebepten dolayı sinir sistemi ve hormonal sisteme denetleyici ve düzenleyici sistemler denir.
Bu sistemlerden endokrin sistem etkisini hormonlarla gösterir. Hormonların endokrin bezlerde üretilerek hedef organa iletilmesi yavaştır. Bu nedenle endokrin sistemin etkisi yavaş ama uzun sürelidir. Sinir sitemi ise etkisini elektriksel olarak gerçekleştirir. Elektriksel iletim kimyasal iletime göre çok daha hızlıdır. Bu nedenle sinir sisteminin etkisi hızlı ama kısa sürelidir. Bu nedenle sinir siatemi ve hormonal sistem farklı işlevleri gerçekleştirirler. Örneğin hormonal sistem büyüme ve gelişme, üreme, metabolik süreçler, sindirim gibi yavaş değişimleri düzenlerken; sinir sistemi özellikle hızlı hareket ve davranış gibi çevreye verilecek ani ve hızlı tepkileri denetler.
Elektriksel veya kimyasal bir uyarıya karşı canlının verdiği cevap dört aşamada gerçekleşir.
1. Uyarının alınması
2. Uyarının iletilmesi
3. Uyartının değerlendirilmesi
4. Cevap verilmesi
Bu aşamalar prokaryotlardan memelilere kadar canlılarda bulunur. Çok hücrelilerde bu aşamaların her biri için özelleşmiş dokular bulunurken bir hücrelilerde sistem olmadığı için hücre yüzeyinde bulunan protein reseptörleri bulunur
Özet olarak:
Sinir sistemi: Canlının dış çevreye uyumunu sağlayan iç çevrenin dengede tutulmasından sorumlu, uyarılara verilen tepkileri düzene koyan bir sistemdir.
Amaç:
√ Organizmanın ve organların görevini düzenler.
√ Çeşitli organ ve sistemleri birbirine bağlayarak bunların arasındaki koordinasyonu sağlar.
√ Organizma ile çevre arasında iletişimi sağlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder